Patron szkoły - Stefan Żeromski (1864-1925)

Od 23 czerwca 1965 roku patronem szkoły jest Stefan Żeromski.

Stefan Żeromski (pseudonimy: Maurycy Zych, Józef Katerla) żył w latach 1864-1925. Prozaik, dramatopisarz, publicysta. Pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Studia w Instytucie Weterynaryjnym w Warszawie przerwał 1888 z braku środków do życia. Następnie pracował jako guwerner w dworach szlacheckich, m.in. w Nałęczowie. Chory na gruźlicę, wyjechał 1892 do Szwajcarii, gdzie pełnił funkcję zastępcy bibliotekarza Polskiego Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Po powrocie pracował w latach 1897-1903 w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie, w 1905 r. w Nałęczowie. Był m.in. inicjatorem założenia Uniwersytetu Ludowego. W 1908 r. zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego, przeniósł się do Galicji,w roku 1909 wyjechał do Paryża, od 1913 mieszkał w Zakopanem.

Jako patriota i działacz społeczny związany był z ruchem niepodległościowym. Po wybuchu I wojny światowej zgłosił się w 1914 r. do Legionów, ale później odsunął się od J. Piłsudskiego ze względu na negatywny stosunek do polityki państw centralnych. W roku 1918 organizował polską władzę państwową na Podhalu, był prezydentem tzw. Republiki Zakopiańskiej. Od 1919 roku zamieszkał w Warszawie.

Inicjator projektu Akademii Literatury, współzałożyciel i prezes (1920) Związku Zawodowego Literatów Polskich, założyciel Straży Piśmiennictwa Polskiego i polskiego PEN-Clubu (1924). Przyczynił się do powstania Towarzystwa Przyjaciół Pomorza (1920), uczestniczył w akcji plebiscytowej na Mazurach. W dowód uznania dla zasług otrzymał mieszkanie na Zamku Królewskim w Warszawie.

Twórczość Stefana Żeromskiego

Zbiory prozy: opowiadania (1895), m.in. "Doktor Piotr", "Siłaczka" oraz "Rozdziobią nas kruki, wrony..." (1895) nawiązujące do powstania styczniowego; utwory powieściowe (1898): dłuższe opowiadania, np. "O żołnierzu tułaczu", "Promień". Powieści społeczno-obyczajowe: "Syzyfowe prace" (1897), "Ludzie bezdomni" (tom 1-2, 1899, z datą 1900). Wydarzeniem stała się wielka powieść historyczna z okresu wojen napoleońskich "Popioły" (tom 1-4, 1904) oraz "klechda" z czasów powstania styczniowego "Wierna rzeka" (1912).

Podejmując tematykę historyczną, Żeromski nawiązywał do problemów współczesności, np. w utworach: "Powieść o Udałym Walgierzu" ("Chimera" 1905), "Sen o szpadzie" (1905), "Echa leśne" (1905), "Nagi bruk" (1906), "Nokturn" (1907), "Słowo o bandosie" (1908), "Duma o hetmanie" (1908), a także w tragedii "Sułkowski" (1910).

Tematykę współczesną podjął w powieściach: "Dzieje grzechu" (tom 1-2, 1908), "Uroda życia" (1912), "Przedwiośnie" (1924, z datą 1925), w trylogii "Walka z szatanem" (1916-1919) oraz dramatach: "Róża" (1909), "Turoń" (1923), "Uciekła mi przepióreczka" (1924). Poematy prozą: "Wisła" (1918), "Międzymorze" (1923), "Puszcza jodłowa" (1925). Proza publicystyczna m.in.: "Początek świata pracy" (1919), "Snobizm i postęp" (1923).

Wg utworów Żeromskiego zrealizowano filmy: "Dzieje grzechu" A. Bednarczyka (1911), H. Szaro (1933) i W. Borowczyka (1975), "Uroda życia" W. Wauera i E. Modzelewskiego (1921, 2 serie) oraz J. Gardana (1930), "Wierna rzeka" E. Puchalskiego (1922, wyświetlany pt. "Rok 1863"), L. Buczkowksiego (1936) i T. Chmielewskiego (1983, premiera 1987), "Przedwiośnie" H. Szaro (1928) i F. Bajona (2001), "Ponad śnieg" K. Megalickiego (1929), "Wiatr od morza" K. Czyńskiego (1930), Róża J. Lejtesa (1936).

Pierwsze wydanie zbiorowe dzieł Żeromskiego ukazało się 1922-1930 (tom 1-23), następne 1928-1929 (tom 1-32) - z okazji 10. rocznicy odrodzenia Polski. "Pisma" (tom 1-26, tom 24, 25 nie wydane, 1947-1956), "Dzieła" (serie 1-5, 1956-1957), "Wybór opowiadań" w serii Biblioteki Narodowej (1971), "Pisma zebrane" (tom 1-4, 6-7, 9-11, 14-15, 1981-1993), "Dzienniki" 1882-1891 (tom 1-3, 1953-1956, wydanie 2. uzupełnione tom 1-7, 1963-1970, "Dzienników tom odnaleziony" 1973).